Khi nhắc đến đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp tại Việt Nam, rất nhiều người có thể sẽ nhầm lẫn giữa hai cơ chế bảo hộ. Đó chính là cơ chể bảo hộ của tác phẩm mỹ thuật ứng dụng công nghiệp với kiểu dáng công nghiệp. Vậy dựa trên quy phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ, có thể phân biệt hai cơ chế bảo hộ trên qua các tiêu chí sau đây.
Tiêu chí thứ nhất : Khái niệm
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng là tác phẩm được thể hiện bởi đường nét, màu sắc, hình khối, bố cục với tính năng hữu ích, có thể gắn liền với một đồ vật hữu ích, được sản xuất thủ công hoặc công nghiệp như: Thiết kế đồ họa (hình thức thể hiện của biểu trưng, hệ thống nhận diện và bao bì sản phẩm), thiết kế thời trang, tạo dáng sp, thiết kế nội thất, trang trí.( Căn cứ pháp lý khoản 2 Điều 13 Nghị định 22/2018/NĐ – CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật sở hữu trí tuệ năm 2005 và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật sở hữu trí tuệ năm 2009 về quyền tác giả, quyền liên quan).
+ Kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm được thể hiện bằng hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố này ( Căn cứ pháp lý: Khoản 13 Điều 4 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009, 2019 ).
Tiêu chí thứ hai: Căn cứ xác lập quyền
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng xác lập trên cơ sở sản phẩm sáng tạo dưới dạng hình thức vật chất cố định và không phải đăng ký. ( Căn cứ pháp lý : Khoản 1 Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009,2019 ).
+ Kiểu dáng công nghiệp được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật này hoặc công nhận đăng ký quốc tế theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. ( Căn cứ pháp lý : Điểm a Khoản 3 Điều 6 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009, 2019 ).
Tiêu chí thứ ba: về chi phí đăng ký
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng không mất phí đăng ký hoặc nếu có đăng ký thì chi phí cũng không cao để bảo hộ.
+ Kiểu dáng công nghiệp mất chi phí cao hơn để đăng ký bảo hộ.
Tiêu chí thứ tư: về thời hạn thẩm định đơn đăng ký
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng có thời gian thẩm định đơn đăng ký ngắn hơn ( 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ ).
+ Kiểu dáng công nghiệp có thời hạn thẩm định đơn từ 09 đến 12 tháng kể từ ngày nộp đơn.
Tiêu chí thứ năm : thời hạn bảo hộ
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng: thời hạn bảo hộ được quy định tại điểm a khoản 2 Điều 27 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009,2019.
+, Đối với tác phẩm mỹ thuật có thời hạn bảo hộ là 75 năm kể từ khi được công bố lần đầu tiên.
+, Đối với tác phẩm mỹ thuật ứng dụng chưa được công bố trong thời hạn 25 năm kể từ khi tác phẩm được định hình thì thời hạn bảo hộ là 100 năm kể từ tác phẩm được định hình.
+ Kiểu dáng công nghiệp: thời hạn bảo hộ được quy định tại khoản 4 Điều 93 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009,2019 “Bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp có hiệu lực từ ngày cấp và kéo dài hết 5 năm kể từ ngày nộp đơn, có thể gia hạn liên tiếp, mỗi lần 5 năm”. Do đó, thời hạn bảo hộ của kiểu dáng công nghiệp tối đa là 15 năm.
Tiêu chí thứ sáu : Điều kiện bảo hộ
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng : tác phẩm được tạo ra thể hiện dưới dạng hình thức vật chất nhất định và có tính sáng tạo của tác giả trong tác phẩm.
+ Kiểu dáng công nghiệp : Có tính mới, có tính sáng tạo không được trùng hoặc tương tự với kiểu dáng công nghiệp đã đăng ký bảo hộ trước đó, có khả năng áp dụng công nghiệp. ( Căn cứ pháp lý : Điều 64 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009,2019). Vì vậy, kiểu dáng công nghiệp có điều kiện bảo hộ cao hơn.
Tiêu chí thứ bảy : Phạm vi quyền được bảo hộ
+ Tác phẩm MTUD: chủ sở hữu không có quyền ngăn cấm chủ thể khác sử dụng khi họ chứng minh họ độc lập tạo ra tác phẩm mà không hề biết đến tác phẩm được bảo hộ trước đó.
+ Kiểu dáng công nghiệp : chủ sở hữu có quyền ngăn cấm chủ thể khác sử dụng kiểu dáng không khác biệt đáng kể với kiểu dáng được bảo hộ trong thời hạn bảo hộ. Trừ trường hợp quy định tại Khoản 2 Điều 125 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009,2019.
Tiêu chí thứ tám : Hành vi xâm phạm
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng : hành vi xâm phạm được quy định tại Điều 28 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009,2019.
+ Kiểu dáng công nghiệp : hành vi xâm phạm được quy định tại Điều 126 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung 2009,2019.
Tiêu chí thứ chín : Cơ quan đăng ký bảo hộ
+ Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng : Cục bản quyền tác giả thuộc bộ văn hóa thể thao và du lịch.
+ Kiểu dáng công nghiệp : Cục sở hữu trí tuệ thuộc bộ Khoa học công nghệ.